خالد سلێمان
5/3/2012
پێش چه‌ند ساڵێك نووسه‌رو رۆشنبیری لوبنانی حازم ساغیه له‌كتێبێكدا به‌ناونیشانی (ئه‌مه به‌سه‌رهات نییه) له‌ڕێگای ره‌خنه‌گرتن له‌به‌سه‌رهاتی خۆیه‌وه له‌ناو بزووتنه‌وه‌و حزبه سیاسییه‌كانی ناو مه‌شهه‌دی سیاسی شه‌سته‌كان و حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی رابردوو له‌دنیای عه‌ره‌بدا, ده‌چێته ناو بابه‌تێكی گرنگه‌وه, ئه‌ویش لێپێچینه‌وه‌یه له‌نه‌وه‌یه‌كی ته‌واو به‌رامبه‌ر ئه‌و دۆخه ناله‌باره سیاسییه‌ی وڵاتانی عه‌ره‌بی گرته‌وه‌و بووه‌هۆی كۆمه‌ڵێ دامه‌زراندنی سیستمی سته‌مكاری هه‌تا بڵێی دڵڕه‌ق.
ساغیه, له‌ڕێگای گێڕانه‌وه‌یه‌كی رۆمان ئامێزدا, به‌سه‌رهاتی گه‌نجێك ده‌گێڕێته‌وه كه‌دوای تێپه‌ڕبوون به‌ناو حزبی به‌عس و حزبی (نه‌ته‌وه‌یی كۆمه‌ڵایه‌تی)و شیوعی و بزووتنه‌وه‌ی سیاسی تردا, خۆی له‌باوه‌شی شۆڕشی ئێرانیدا ده‌بینێته‌وه. به‌ڵام هه‌ر زوو ئه‌و به‌ره‌یه‌ش به‌جێده‌هێڵێت و ده‌بێته تاكێكی لیبراڵ و ئیتر له‌و كاته‌وه ساغیه ده‌كه‌وێته ره‌خنه‌گرتن له‌دۆخێكی سیاسی باو, له‌زۆر شوێنیشدا ناوی لێده‌نێت سه‌رئێشه‌ی دنیای عه‌ره‌ب.
ده‌توانین بڵێین, ئه‌و ده‌رگایه‌ی كه له‌لایه‌ن ساغیه‌و چه‌ند رۆشنبیرێكی تری به‌سه‌ر ره‌خنه‌گرتن له‌دۆخی باوی سته‌مكاری عه‌ره‌بیدا كرایه‌وه, تا سه‌رهه‌ڵدانی بزووتنه‌وه ناڕه‌زاییه‌كانی سوریا له‌دوای مردنی (حافظ الأسد) ساڵی 2000 به‌ناونیشانی (به‌هاری دیمه‌شق)و هه‌روه‌ها بزووتنه‌وه‌یه‌كی تری هاوشێوه له‌میسر له‌ژێر ناونیشانی جیاوازدا, ده‌رگای كه‌مینه‌یه‌ك بوو به‌كرێگیراوی ئیمپریالیزم و زایۆنیزم داده‌نرا، به‌ڵام له‌و چركه‌یه‌ی جه‌سته سووتاوه‌كه‌ی (محه‌مه‌د بوعه‌زیزی) له‌تونس دۆخه باوه‌كه‌ی سته‌مكاری له‌دنیای عه‌ره‌بدا ته‌قانده‌وه, ده‌رگای پێداچوونه‌وه به‌نه‌وه‌ی شه‌سته‌كان و حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی رابردوو, یان با بڵێین لێپێچینه‌وه له‌و نه‌وه‌یه‌و رۆڵی له(نێره) بوونی سته‌مكاریدا له‌نیای عه‌ره‌بدا كرده‌وه‌و كاتی ئه‌وه هاتووه وه‌ك حازم ساغیه بڵێین (ئه‌مه به‌سه‌رهات نه‌بوو), به‌ڵكو دنیایه‌كی به‌یه‌كداچوو بوو؛ بێده‌نگی به‌رامبه‌ر سته‌م تیایدا, حاكمی ره‌ها بوو.
به‌كورتیه‌كه‌ی, ئێستا له‌گه‌ڵ كۆتایی پێهێنانی رژێمه‌كانی بن عه‌لی و موباره‌ك و قه‌زافی و عه‌لی عه‌بدوڵلا ساڵح و به‌شار الأسد -ئه‌م دوایی له‌چركه‌ی گیاندانیدا مێژووی سته‌مكاری خۆی له‌گه‌ڕه‌كی (بابا عه‌مر)دا به‌رجه‌سته وه‌ك دوا دیارده‌ی دڵڕه‌قی به‌رجه‌سته ده‌كات- كاتی ئه‌وه هاتووه لێپێچینه‌وه‌یه‌كی مێژوویی له‌گه‌ڵ ئه‌و نه‌وه بێده‌نگه‌دا بكرێت كه‌بۆ ماوه‌یه‌كی دوورودرێژ ئازادی و مافه‌كانی مرۆڤ و پره‌نسیپه‌كانی كۆمه‌ڵگای دیموكراسی كردبووه قوربانی به‌ره‌نگاربوونه‌وه له‌گه‌ڵ ئیسرائیلدا.
بێده‌نگ بوونی نه‌وه‌یه‌كی ته‌واو له‌سه‌ر سته‌م و دیكتاتۆریه‌تێكی تاكڕه‌ویانه, ته‌نها به‌وه لێكنادرێته‌وه كه‌بێ هه‌ڵوێستی بووه له‌ئاست ئه‌و دۆخه باوه‌دا كه‌بۆ ماوه‌ی نیو سه‌ده درێژه‌ی كێشا, به‌ڵكو وه‌ك كلتوورێكی سیاسی ته‌ماشا ده‌كرێت كه‌كاریگه‌ریی به‌سه‌ر داهاتووشه‌وه ده‌بێت، چونكه له‌بێده‌نگی له‌ئاست دڵڕه‌قیدا له‌وه‌دا نه‌ما وه‌ك هه‌ڵوێستی نوخبه‌یه‌ك له‌قۆناغێكدا ته‌ماشا بكرێت, به‌ڵكو وه‌ك حاڵه‌تێكی دامه‌زراو ده‌بینرێت له‌كلتووری سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تیشدا بووه‌ته ره‌فتارو بیركردنه‌وه‌ی رۆژانه. بۆیه ره‌خنه له‌بێده‌نگی ئه‌و نه‌وه‌یه له‌هیچ حاڵه‌تێكدا جیاناكرێته‌وه له‌هه‌ڵوێست له‌سته‌مكاری.
سەرچاوە:
تعليقات