خالد سلێمان
I
به‌پێی هه‌واڵێك كه سایتی لڤین ڕۆژی ١٠\٥\٢٠١٧ بڵاوی كرده‌وه‌و تیایدا، پشتی به‌سه‌رچاوه‌كانی قایمقایه‌تی ده‌ربه‌ندیخان به‌ستوه، یه‌كگرتوی ئیسلامی : باڵی ئیخوان موسلمین له كوردستان، پارچه زه‌ویه‌ك به مه‌به‌ستی مزگه‌وت دروستكردن وه‌رده‌گرێت و له‌گه‌ڵ بنیادنانی مزگه‌وته‌كدا، ١٨ دوكانیش له‌سه‌ر هه‌مان زه‌وی دروست ده‌كات : پشته‌وه‌ی مزگه‌وته ده‌كاته “فامیلی بزنس” و به‌ناوی ئه‌مینداری گشتی یه‌كگرتو، سه‌لاحه‌دین به‌هادین تۆماری ده‌كات.
پێش هه‌ر سه‌رنجێك له‌سه‌ر ئه‌م “فه‌زیحه”، كه لڤین هه‌ڵه نیه وا ناوی لێناوه، پێویسته خوێنه‌ر بزانێت چی ڕویداوه. بۆیه باشتره هه‌واڵه‌كه وه‌ك خۆی بخوێنینه‌وه‌و دوای قسه له‌سه‌ر “فامیلی بزنسه‌كه‌ی” ئه‌مینداری گشتی گه‌ڕاوه‌ی یه‌كگرتو ده‌كه‌ین. هه‌واڵه‌كه، به‌پێی سه‌رچاوه‌كانی ناو قایمقامیه‌تی قەزای دەربەندیخان ده‌ڵێت : “ لە ساڵانی ڕابردوودا لە قەزای دەربەندیخان یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان بەناوی دروستکردنی مزگەوتەوە پارچەیەک زەوی وەردەگرێت کە دەکەوێتە نێوان هەردوو قوتابخانەی (دەربەندیخانی سەرەتایی و شەهید نەسرینی ناوەندی)، ئەو پارچە زەویەی کە یەکگرتووی ئیسلامی وەریگرتووە، مزگەوتێکی له‌سه‌ر دروستکردراوە بەناوی مزگەوتی (شافیعی) لەگەڵ دروستکردنی خانویەک بۆ مامۆستای مزگەوتەکە.”
له هه‌واڵه‌كه‌وه تێده‌گه‌ین كه له‌گه‌ڵ فراوانبونی ڕوبه‌ری شاره‌كه، ئەو ناوچەیەی کە یەکگرتووی ئیسلامی زەویەکەی تیا وەرگرتوە، بوە بە ناوەندێكی بازاڕو بازرگانی. ئیتر برایانی یه‌كگرتوش، بۆ سود وەرگرتن لەم شوێنە لەڕوی ئابورییەوە، پشتەوەی مزگەوتەکە ده‌كه‌نه ناوه‌ندێكی بازرگانی و (١٨) دوكانی تیا داده‌مه‌زرێنن. دوكانه‌كانیش به‌ناوی ئەمینداری گشتی یەکگرتووی ئیسلامی سەلاحەدین بەهادین-ه‌وه تاپۆکراون و كرێی مانگانه‌ی هه‌ر دوكانێك دو ملیۆن دیناره. لەگەڵ دروستبوونی قەیرانی دارایدا، قایمقامیه‌تی دەربەندیخان بڕیار ده‌دات نرخی کرێی هەموو موڵکەکان بەبڕی (20%) كه‌مبكاته‌وه، بەڵام یەکگرتووی ئیسلامی بەم بڕیاره ڕازی نابێت و (٢ ملیۆن)ه‌كه‌ی خۆی به نه‌قدی ده‌وێت. لێره‌دا له گێڕانه‌وه‌ی هه‌واڵه‌كه ده‌وه‌ستم و سكاڵای پارێزه‌ری ئه‌مینداری گشتی له‌سه‌ر هاووڵاتییه‌كی كرێچی لای یه‌كگرتو بۆ كه‌سانی یاسایی به‌جێده‌هێڵم.
II
پرسیاری یه‌كه‌م ئه‌وه‌یه، بۆ ده‌بێت حزبێكی سیاسی خه‌ریكی دامه‌زراندنی مزگه‌وت بێت، ئێوه سیاسه‌ت ده‌كه‌ن یان خه‌ریكی وه‌به‌رهێنانی ئاینن له سیاسه‌تدا، ئایا ئه‌ركی حزبێكی سیاسیه خه‌ریكی مزگه‌وت دورست كردن بێت؟ ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستان خێرخوازییه، ئه‌وه ده‌توانن له زۆر شوێنی ئه‌م ولاته‌دا ”خێرخواز بن”، له لادێكاندا، له گه‌ڕه‌كه هه‌ژاره‌كاندا، له كامپه‌كانی كوردانی ڕۆژئاوادا، له خوێندنگه‌كاندا، له‌نێوان كه‌س و كاری ئه‌نفالكراواندا ؛ له نێوان كورادنی ئێزدیدا، له موسڵ، به‌ڵام بێئه‌وه‌ی داوای ”یه‌كگرتو” بونیان لێبكه‌ن.
بودجه‌ی دورستكردنی مزگه‌وته‌كه‌و خانویه‌ك بۆ مه‌لایه‌ك - بێ شك مه‌لایه‌كی یه‌كگرتو-، دابینكردنی كه‌ل و په‌ل و پێداویستی، ئاو، كاره‌با، پاك و خاوێنی، سیانه‌و ئیدامه‌و چه‌نده‌ها پێداویستی تر، كێ دابینیان ده‌كات؟ ئه‌گه‌ر هه‌مو ئه‌م خه‌رجیانه له وه‌زاره‌تی ئه‌وقافه‌وه یان له بودجه‌ی تایبه‌تی ”یه‌كگرتو” دابین بكرێت، به‌ڕای برایانی موسڵمانی كوردستان - قسه‌كه‌م له ڕوی سیاسیه‌وه‌یه- ده‌چێته چی خانه‌یه‌كه‌وه، گه‌نده‌ڵییه یان دزی كردنه‌و موڵكایه‌تی كردنه به موڵكی گشتیییه‌وه، چونكه مزگه‌وت موڵكی گشتییه، وانیه؟ ئایا ده‌كرێ موڵكی گشتی به‌ناوی حزبێكی سیاسییه‌وه تۆمار بكرێت، خۆ ئێوه چه‌ند ساڵێكه گوێی خه‌ڵكتان پڕكردوه له ڕه‌خنه له پارتی و یه‌كێتی و باسكردنی شه‌فافیه‌ت و قسه له‌سه‌ر به‌هه‌ده‌ردانی موڵكی گشتی، ئه‌ی ئه‌وه‌تان له چی و ئه‌مه‌تان له‌چی؟
دیاره ئێوه له شه‌رابه‌كه‌ی ” ئه‌بو حه‌نیفه” ده‌خۆنه‌وه‌و بۆ خۆتان به حه‌ڵاڵی ده‌زانن و بۆ خه‌ڵكیش به حه‌رام. لێم مه‌پرسن شه‌رابه‌ی ئه‌بو حه‌نیفه چیه، چونكه خۆتان له‌وپه‌ڕی تونێله‌كه‌ون و باشی لێ ده‌زانن، لێره‌دا هه‌ر ئه‌وه‌نده ده‌كرێ بڵێین ڕوداوه‌كه چیه‌و پێویسته چی له‌سه‌ر بووترێت.
II
لێره‌دا ئه‌وه‌ی شایانی باسكردن نه‌بێت، كه‌مكردنه‌وه‌ی كرێی دوكانه‌كانه، هه‌ڵنه‌بژاردنی ناوی كه‌سایه‌تییه‌ك، مه‌لایه‌ك یان زانایه‌كی كورده بۆ مزگه‌وتهكه له بری ناوی ”شافیعی”، چونكه له بنه‌ڕه‌ته‌وه ده‌سبردنی حزبێك كه ده‌كرێ سبه‌ی له ده‌سه‌ڵات بێت و چاره‌نوست خه‌ڵكی له ژێر ده‌ستدا بێت، بۆ دامه‌زراندنی مه‌زگه‌وت و ”ته‌بشیراتی” سیاسی له ڕێگه‌ی وه‌به‌رهێنانی ئاینه‌وه، كارێكه له ده‌ره‌وه‌ی یاسایه، له ده‌ره‌وه‌ی مۆرالی سیاسیه، له ده‌ره‌وه‌ی هه‌مو ئه‌و قسانه‌یه كه چه‌ندان ساڵه سه‌ركرده‌و ئه‌ندامه‌كانی دوباره‌ی ده‌كه‌نه‌وه‌و خه‌ڵكیان پێ هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تێنن.
له كوردستاندا به‌شی هه‌مو هاووڵاتیان مزگه‌وت هه‌یه‌و له هه‌ر كوێیه‌ك بێت ئیماندار ده‌توانێت خواپه‌رستی خۆی بكات، مزگه‌وت نه‌ك ته‌نها له‌ناو شاره‌كاندا به‌ڵكو له نێوان شاره‌كانیشدا هه‌یه، به‌ڵام ئه‌وان بۆ ئه‌وه‌ی كه‌س گوێی له ناوی ئه‌بو حه‌نیفه نه‌بێت، وه‌ك ”ئیخوانه‌كانی” میسر په‌رستگای سیاسییان بۆ نۆشكردنی شه‌رابه‌كه‌ی دروست كردوه.
تعليقات