پێشەکى
کۆمارى ئیسلامى ئێران و کۆمارى تورکیا دوو وڵاتن لە شەش وڵات کە لە دەورووبەرى عیراقن، هەرگیزیش ئەو دوو وڵاتە پەنایەکى (ئارام)ى پێشمەرگە و تەواوى پارتە ئۆپۆزۆسیۆنە عیراقییەکان بوو لەسەر دەمى حوکمڕانى رژێمى بەعسییەکان دا.
سەرەڕاى پەیوەندییە پتەوەکانى نێوان حکوومەتەکانى ئێران و تورکیا لەگەڵ حکوومەتى عیراق پاش ئەو گوڕانکارییانەى دواى ساڵى (2003) لە عیراق هاتنەکایەوە، کەچى لە مانگى (یۆلیۆ)ى ئەم ساڵ و تا ئەمڕۆش هێزەکانى ئەو دوو وڵاتە بە تۆپ و فڕۆکە سنوورەکانى کوردستان بۆردوومان دەکەن بە بیانووى راونانى چەکدارەکانى هەردوو پارتى (PKK) و (PJK) کە دوو پارتى ئۆپۆزۆسیۆنن و دژى رژێمەکانى ئەو دوو وڵاتە دجەنگن.
ئەو بۆردوومانە کە دەکرێت بڵێین رۆژانە بووە؛ هەستێکى نارەزایى میللى و سیاسى لە سەرانسەرى عیراق دروست کردووە، بە هۆى ئەو هەموو زیانە گیانى و ماددى و دەربەدەرییەى لێدەکەوێتەوە؛ بە تایبەتى بۆ خەڵکى ئەو گوند و شارۆچکەکانى دەکونە سەر سنوورى هاوبەشى نێوان کوردستان و ئەو دوو وڵاتە.
لە چەندین پارێزگاى عیراق کۆمەڵێک خۆپێشاندان ساز کران بۆ پڕۆتستۆ کردنى ئەو بۆردوومانە و داوایان کرد رابگیرێت و داوایان لە حکوومەتى عیراق کرد کە بە ئەرکى خۆى هەستیت لە بوارى پاراستنى وڵات بە رێگاى سیاسى و دیبلۆماسیی؛ بگرە هندێک کەس داواى ئەوەیان کرد کە حکوومەتى عیراق هێزى لەشکریى بجوڵێنیت بۆ پاراستنى سنوورەکانى عیراق لەگەلچ ئەو دوو وڵاتە.
تێکراى شەقامی کوردستان تا ئێستاش داواى راگرتنى ئەو بۆردوومانە دەکات، دیسان ئەم شەقامە سەرسامە بەرامبەر (لاوازیى) هەڵوێستى فەرمى بەرامبەر تێکشاندنى سەروەریى عیراق لە لایەن ئەو دوو وڵاتەوە، هەروەها ئەم شەقامە زۆر بێزارە بەرامبەر بەردەوامبوونى ئەو بۆردوومانە و بێ دەنگیى حکوومەت کە هیچ جۆڵەیەکى ئەوەتۆى نەبووە لەبوارى دیبلۆماسیى یان هەر رێگایەکى دیکەوە وەکو بڕینى پەیوەندییەکانى خۆى لەگەڵ ئەو دوو وڵاتە.
هندێک سەرچاوە پێیان وایە کە ئەو سەدان کۆمپانیاى ئێرانى و تورکیى ئەوانەى لە عیراق و کوردستان کار دەکەن؛ رۆڵێکى (پیس) دەگێڕن و بەشێوەیەک لە شێوەکان هەردوو حکوومەتى عیراق و کوردستان ناچار دەکەن هەڵوێست دژ بەو بۆردوومانە وەرنەگرن!! هەر ئەوەش بو واى کرد کە کۆمەڵێک دەزگاى میللى و رۆشنبیرى داوا لە هەردوو حکوومەتى عیراق و کوردستان بکەن کە هەنگاوى رژد بنێن بە تایبەتى لە بوارى ئابوورى دژ بەو دوو وڵاتە کە پێیان وایە ئەو هەنگاوانە کاریگەرى خۆیان دەبیت و دوور نییە ناچاریان بکەن ئەو بۆردوومانە راگرن و پەنا ببەنە چارەسەریى ئاشتیانە.
سەرەڕاى هەڵوێستى فەرمیى لە کوردستان یان لە عیراقیش بە شێوەیەکى گشتى کە جێگاى سەرسوورمانە بە هۆى (لاوازییەکەى) بگرە هندێک لە سیاسەتمەداران پێیان وابوو کە هەڵوێستى فەرمیى هەڵوێستێکى شەرمن و ئاڵوزە!! حکوومەتى عیراق و لەسەر زارى وەزیرى دەرەوەى عیراق (هۆشیار زێبارى) بێزاریى خۆى بەرامبەر بەردەوامبوونى ئەم بۆردوومانە ئاشکەرا کرد، کاتێک گوتى: "حکوومەتى عیراق هەموو دەست درێژییەک کە لە لایەن وڵاتانى دەورووبەر دەکرێتە سەر عیراق پڕۆتستۆ دەکات و ئێمە دەنگى خۆمان بەرز دەکەین بەرامبەر ئەم دەست درێژیی کردنە و پێمان وایە ئەمە چارەسەر نییە".
لە کوردستانیش سەرۆکاتیى هەرێم و پەڕلەمان و حکوومەتى کوردستان هەڵوێستییان هەبوو بەرامبەر ئەم بۆردوومانە دا، بەڵام بە شێوەیەکى گشتى لە ئاست هیواى شەقامى کوردستان نەبوون، ئەو شەقامەى تا ئەمڕۆش هەست بە بێزارى دەکات بەرامبەر بەردەوامبوونى ئەم دەست درێژییە بۆ سەر سەروەرى وڵات و بۆ سەر هاوڵاتییانى سڤیل بە بیانووى راونانى چەکدارەکان.
لەسەر ئاستى نێودەوڵەتیش ئەمریکا پێى وابوو کە ئەو بۆردوومانە کە لە لایەن تورکیاوە دەکرێت (بەرگری کردنێکە لە خۆى دەکات!!) بەرامبەر هێرەشەکانى پارتى کرێکارانى کوردستان (PKK) کەچى رێکخراوى (HRW) کە تایبەتە بە مافى مرۆڤ ئاشکەراى کرد کە هێرشەکانى ئێران و تورکیا بۆ سەر کوردستان بوون بە هۆى کوشتنى دەیان هاوڵاتیى سڤیل، هەروەها بوون بە هۆى ئاوارە بوونى سەدان خێزان، هەروەها رەخنەیەکى توند ئاراستەى ئەو دوو وڵاتەى کرد کە شتێکى وایان نە کردووە بۆ مسۆگەر کردنى (کەم کردنەوەى زیان بەرامبەر بە خەڵکى سڤیل) دیسان داوى لە هەردوویانى کرد کە رێز لە یاساى نێو دەوڵەتى بگرن.
لە لایەکى دیکەوە ئێران و تورکیا دەڵێن کە ئۆپەڕاسیۆنە لەشکەرییەکانى ئەوان کە بە تۆپ و فڕۆکەوەش ئەنجام دەدەن دژى چەکدارانى ئەو دوو پارتە کە لەسەر سنوورەکانى باکور و رۆژ هەڵاتى عیراق چاڵاکى دەنوێنن ئاراستە کراون، کەچى کوندنشینەکانى دەڤەرە سنوورییەکان دەڵێن کە ئەو بۆردوومانەى دەکرێتە سەر دەڤەرەکە تەنها زیان بە ژیان و گیان و خانووەکانى ئەوان دەگەینیت.
لەم راپرسییە دا کە هەوڵمان داوە بە بێ لایەنى و بە شێوەیەکى زانستى ئەنجام بدەین، کە (1000) هەزار کەس لە هەموو تەمەنێک و چین و ئاین و مەزهەب و نەتەوەیەک (کورد، تورکمان، کلدوئاشورى، عەرەب و ئەوانى دیکە) و لە هەردوو رەگەز لە هەر (5) پارێزگاکانى (هەولێر، سلێمانى، کەرکووک، دهۆک و مووسل) بەشدارییان تێدا کردووە، هەوڵمان داوە راى شەقامى کوردستان لە مەڕ بۆردوومانى ئێران و تورکیا بۆ دەڤەرە سنوورییەکان و هەروەها راى ئەم شەقامە بەرامبەر بە هەڵوێستى فەرمیى عیراقیى و کوردستانیى بخوێنین، وەکوو هەوڵێکى رژد لە لایەن ئێمەوە بۆ تێگەیشتنى ئەم رایە و ئەو ئەگەرانەى لە پشتەوەى دەوستن.
ئەنجامەکان
01- ئایا بۆردوومان کردنى سنوورەکانى کوردستان لە لایەن ئێران و تورکیاوە پڕۆتستۆ دەکەى؟
بەڵێ: 97.7%
نەخێر: 01.2%
نازانم : 01.1%
02- ئایا بۆردوومان کردنى سنوورەکانى کوردستان لە لایەن ئێران و تورکیاوە سەرپێچى کردنە بۆ سەرەوەرى عیراق؟
بەڵێ: 91.3%
نەخێر: 01.8%
نازانم : 06.9%
03- ئایا هەڵوێستى فەرمیى عیراق بەرامبەر بۆردوومان کردنى سنوورەکانى کوردستان لە لایەن ئێران و تورکیاوە هەڵوێستێکى لاوازە؟
بەڵێ: 92.4%
نەخێر: 02.5%
نازانم : 05.1%
04- ئایا هەڵوێستى فەرمیى کوردستان بەرامبەر بۆردوومان کردنى سنوورەکانى کوردستان لە لایەن ئێران و تورکیاوە هەڵوێستێکى لاوازە؟
بەڵێ: 65.6%
نەخێر: 27.3%
نازانم : 06.1%
05- ئایا پاڵپشتى لە بیرۆکەى دەرکردنى کۆمپانیا ئێرانى و تورکییەکان دەکەى وەکو ولامێک بۆ بۆردوومان کردنى سنوورەکانى کوردستان لە لایەن ئێران و تورکیاوە؟
بەڵێ: 33.4%
نەخێر: 58.7%
نازانم : 07.9%
06- ئایا دەرکردنى کۆمپانیا ئێرانى و تورکییەکان کاریگەریى خۆى لسەر هەردوو وڵات دەبیت و ناچاریان دەکات بۆردوومانى خۆیان بۆ سنوورەکانى کوردستان راگرن؟
بەڵێ: 31.7%
نەخێر: 62.2%
نازانم : 06.1%
07- ئایا پێویستە (PKK) و (PJK) ئۆپەڕاسیۆنە لەشکرییەکانى خۆیان راگرن و رێى دیالۆگ بگرنەبەر بۆ پاراستنى خەڵکى سڤیل لەو بۆردوومانەى لە لایەن ئێران و تورکییاوە دەکرێت؟
بەڵێ: 45.3%
نەخێر: 42.4%
نازانم : 12.3%
08- ئەگەر هات و (PKK) و (PJK) ئۆپەڕاسیۆنە لەشکرییەکانى خۆیان راگرت و رێى دیالۆگیان گرتەبەر؛ ئایا ئێران و تورکیا بۆردوومانى خۆیان بۆ سنوورەکانى کوردستان رادەگرن؟
بەڵێ: 42.4%
نەخێر: 49.7%
نازانم : 07.9%
09- ئایا بەردەوامبوونى بۆردوومانى کردنى ئێران و تورکیا بۆ سنوورەکانى کوردستان کاریگەریى نەگێتیڤى هەیە بۆ سەر هێز و جەماوەرى هەردوو پارتى (PKK) و (PJK)؟
بەڵێ: 35.3%
نەخێر: 46.8%
نازانم : 17.9%
10- ئایا سەرۆک مەسعوود بارزانى دەتوانیت خاوەن روڵێکى کاریگەر بیت لەبوارى رێ خۆش کردن دا بۆ کردنەوەى دەرگاى گفتوگۆ و دیالۆگ لەنێوان لایەنە هاودژکان دا لە پێناوى پاراستنى هەموو لایەک لە مەینەتەکانى شەر و جەنگ و بۆردوومان؟
بەڵێ: 73.3%
نەخێر: 24.8%
نازانم : 01.9%
پوختە
ئەم راپرسییە ئەوەى ئاشکەرا کرد کە شەقامى کوردستان زۆر بێزارە بەرامبەر ئەو بۆردوومانەى ئێران و تورکیا بۆ سنوورەکانى کوردستان، بۆیەش (97.7%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە ئەو بۆردوومانەیان پڕۆتستۆ کرد، ئەمەش نیشانەى ئەوەیە کە بێزارییەیەکى گەورە لە نێو کوردستان دا هەیە بەرامبەر بەردەوامبوونى ئەم بۆردوومانە کە بەپێى زۆرێک ئەمە لەکەداردانێکى گەورەیە بۆ سەروەریى عیراق، بۆیەش (91.3%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە پێیان وابوو کە ئەم بۆردوومانە لەکەداردانێکى گەورەیە بۆ سەروەریى عیراق و دەستدرێژییەکى ئاشکەرایە بۆ سەر سنوور و ئاسمانى نێودەوڵەتیى عیراق.
دیارە هۆى ئەم بێزاییە گەورەیەش بۆ ئەو هەڵوێستە لاوازە دەگەڕێتەوە کە عیراق دژى ئەم بۆردوومانە نواندى، بۆیەش (92.4%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە پێیان وابوو کە هەڵوێستى فەرمیى عیراق زۆر لاواز بوو بەرامبەر بۆردوومانى ئێران و تورکیا بۆ سنوورە نێودەوڵەتییەکانى عیراق، بەڵام ئەنجامەکانى ئەم راپرسییە ئەوەى ئاشکەرا کرد کە هەڵوێستى فەرمیى کوردستان بەم لاوازییە نەبوو؛ بەڵام دیسان زۆرینەى بەشداربووانى ئەم راپرسییە کە رێژەیان گەیشتە (65.6%) پێیان وابوو کە هەڵوێستى کوردستانیش لاواز بوو بەرامبەر ئەم بۆردوومانە، ئەمەش نیشانەى ئەوەیە کە بیزارییەک و دڵتەنگییەکى جەماوەریى هەیە بەرامبەر هەڵوێستە فەرمییەکان بەرامبەر ئەم بۆردوومانە کە تەنها بریتى بوونە لە دەرکردنى بەیاننامەى چەند ووشەیى و جووڵانەوەیەکى نێودەوڵەتى شەرمنەوە!!.
ئەم راپرسییە ئەوەى ئاشکەرا کرد کە شەقامى کوردستان بە باشى لە رەوشى ئابوورى وڵاتەکەى دەگات و بە شێوەیەکى کوێرانە پەیوەندى نێوان سیاسەت و ئابوورى دروست ناکات، بۆیەش (58.7%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە دژى بیرۆکەى دەرکردنى کۆمپانیا ئێرانى و تورکییەکان بوو وەکو کاردانەوەیەک دژى بۆردوومان کردنى ئەم دوو وڵاتە بۆ سنوورەکانى کوردستان، دیارە هۆى ئەم هەڵوێستەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە شەقامى کوردستان لەو باوەڕە دایە کە هەنگاوێکى لەم چەشنە کاریگەریى نێگەتیڤى خۆى دەبیت بۆ سەر ئابووریى کوردستان و لە هەمان کاتیش دا ئامانجە سیاسییەکانى خۆى جێبەجێ ناکات، بۆیەش (62.2%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە پێیان وابوو کە دەرکردنى کۆمپانیا ئێرانى و تورکییەکان لە کوردستان هیچ کاریگەرییەکى ئەوتۆى نابیت لەسەر هەڵوێستى ئەو دوو وڵاتە و دیسان ناچاریشیان ناکات بۆردوومانى خۆیان بۆ سنوورەکانى کوردستان رابگرن.
ئەم راپرسییە ئەوەى ئاشکەرا کرد کە شەقامى کوردستان بەسەر دوو هەڵوێست دا بەرامبەر بە بەردەوامبوونى ئۆپەڕاسیۆنەکانى (PKK) و (PJK) دابەش بووە، بۆیەش (45.3%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە پێیان وابوو کە پێویستە ئەو دوو پارتە کوردییە ئۆپەڕاسیۆنە لەشکەرییەکانى خۆیان راگرن و پەنا بۆ گفتوگۆ و رێگە دیبلۆماتەکان و خەباتى ئاشتیانە ببەن بۆ ئەوەى خەڵکى سڤیل لە بۆردوومانى ئێران و تورکیا بپارێزن، کەچى (42.4)ى بەشداربووان پێیان وابوو کە نابیت ئەو دوو پارتە بڕیارێکى لەم چەشنە وەرگرن، دیارە هۆى پاڵپشتى کردنى خەڵکانێک لە بیرۆکەى بەردەوامبوونى خەباتى چەکدار لە لایەن ئەو دوو پارتەوە بۆ نەبوونى باوەڕى و متمانە بە لایەنى بەرامبەر دەگەڕێتەوە، بۆیەش (49.7%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە پێیان وابوو کە ئێران و تورکیا بۆردوومانى خۆیان بۆ سنوورەکانى کوردستان راناگرن مەگەر ئەو دوو پارتە چەکى خۆیانیش دانێن، کەچى (42.4%)ى بەشداربووان پێیان وابوو کە ئێران وتورکیا ئەو بۆردوومانە رادەگرن گەر هات و ئەو دوو پارتە رێگاى خەباتى ئاشتییان گرتەبەر.
ئەم راپرسییە ئەوەى ئاشکەرا کرد کە شەقامى کوردستان چاک دەزانیت کە زۆر جار سیاسەت پێویستى بە گۆڕینى شێوەى خەبات هەیە، بۆیەش (46.8%)ى بەشداربووانى ئەم راپرسییە پێیان وابوو کە ژمارەى لایەنگرانى (PKK) و (PJK) کەم نابێتەوە گەر هات و بیریان لە دانانى چەکییان کرد و رێگاى خەباتى ئاشتییانەیان گرتەبەر، ئەمەش نیشانەى ئەوەیە کە شەقامى کوردستان چاک دەزانیت چ پەیوەندییەکى پتەو لە نێوان ئەو دوو پارتە و بگرە هەموو پارتەکانى کورستان و لایەنگرانیان دا هەیە و ئەوها بە ئاسانى ئەم پەیوەندییە لاواز ناکرێت بە هۆى بڕیارى چەک دانانى هەر پارتێک بۆ ماوەیەکى کاتیى و هەڵبژاردنى رێگاى گفتوگۆ و خەباتى ئاشتییانە، بەڵکو بەپێچەوانەوە مێژووى ئەوەمان بۆ دیار دەکات کە زۆر جار رێژەى جەماوەر بوونى هندێک پارت بەرز بۆتەوە کاتێک بڕیارى داوە رێگاى گفتوگۆ و خەباتى ئاشتیانە بگرێتەبەر، ئەمەش نیشانەى ئەوەیە گەلى کورد خاوەن گیانێکى ئاشتیخوازانەى بەرزە بە تەنیشت ئەو گیانە جەنگاوەر و خەباتگێرکەى خۆى کە هەرگیز نمونەیەکى بەرز و باڵا بووە بۆ دلێرى و قوربانى دان و خۆڕاگریى.
ئەم راپرسییە ئەوەى ئاشکەرا کرد کە شەقامى کوردستان بە چاوێکى زۆر گەورە و بەڕێزەوە تەماشاى سەرۆک بارزانى دەکات و وەکو سەرکردەیەکى نەتەوى و سومبولێکى خەباتگێریى دەخوێنیتەوە و پێى وایە کە ئەو وەکو کەسایەتییەکى خاوەن ئەو هەموو جەماوەر و مێژوویە گەورەترە لە هەر حزبێکى کوردستانى چەند فراوان و خاوەن لایەنگریش بیت، بۆیەش (73.3%)آ بەشداربووانى ئەم راپرسییە پێیان وابوو سەرۆک بارزانى دەتوانیت رۆڵێکى کاریگەر بگێریت لە بوارى کردنەوەى دەرگاى گفتوگۆ نێوان لایەنە ناکۆکەکان دا لە پێناوى پاراستنى هەموو کەس و لایەنێک لە مەینەتەکانى جەنگ و بۆردوومان.
سەرچاوە:
(p00pss)
www.pointnumber.com
تعليقات