"ئیخوان"ەكانی كوردستان گەنج و ئازادییەكان لە كوێی بەهارەكەدا دەبینن؟

خالید سلێمان

06/02/2012 

ئەمینداری گشتیی یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان، سەڵاحەدین بەهادین لە 28/1/2012 لە وتارێكدا بۆ گەنجانی حزبەكەی، كۆمەڵێك پرسی گرینگ دەورووژێنێت. ئازادی، چاكسازی، هونەر، پەروەردە و ڕەفتاری گەنج و كۆمەڵێ شتی تری پێوەست بە ژیانی گەنجانەوە، لە سەرووی هەموو ئەمانەشەوە ئەمینداری گشتیی "ئیخوان موسلیمین"ی كوردستان، پەردە لەسەر ئەو ئیدیعایە هەڵدەماڵێ كە بەهارەكە هی هەموان بێ و ناوی لێ دەنێ "بەهاری ئیسلامی".

سەڵاحەدین بەهادین دەرگەی سیجالێك دەكاتەوە، دەبوو لەلایەن دەستەبژێری ڕووناكبیرانی كوردەوە بكرایەتەوە، ئەمەش بەو پێیەی ژمارەیەكی زۆریان بەشێك بوون لە خۆپێشاندانەكانی بەردەركی سەرای سلێمانی لە بەهاری 2011دا و ژمارەیەكی بەرچاویشیان ئیسلامییەكانیان بەهێزێكی ئازادیخواز و دژە ستەم و دواكەوتن ناو دەبرد. 

لێرەدا وتارەكەی من لە ئاستی گوتاری ڕووناكبیرانی كورددا ناوەستێ و زیاتر لەسەر ئەو خاڵانە ڕادەوستێ كە سەركردەی "ئیخوان"ی كوردستان دەیانورووژێنێ. بە شێوەیەكی ڕوونتر لەسەر ئەو پرسانە دەوەستێ كە پێوەندییان بە گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە و ژیانی گەنجانی كوردستانەوە هەیە و بوونەتە جەوهەری وتارەكەی ئەو. لە بەرامبەردا ئەو پرسانەی كە ڕاستەوخۆ پێوەندییان بە ژیانی حزبایەتی و گەنجانی ناو یەكگرتووەوە هەیە، نابنە جێی گفتوگۆ و قسەكردنێكی سەرەكیی وتارەكە. بەڵام كۆی پرسەكان دەچنە سیاقی ئەو فەزا كۆمەڵایەتی و سیاسییەی ڕۆژانە باسی لێوە دەكەین، چێ نابێ ئیسلامییەكان لەناو هەمان فەزادا بن و سیفاتی پیرۆزیش بدەنە ڕۆڵی سیاسی و كۆمەڵایەتییان، یانی بە كورتییەكەی كە ئەوان بەشێك لە فەزای گشتی بن، دەبێ بەشێكیش بن لە داخوازییەكانی فەزای گشتی نەك لە قاڵبدانی شتەكان، بەتایبەتیش لەقاڵبدانی خەون و خولیاكانی گەنج وەك لە وتارەكەی ئەمینداری "ئیخوان"ی كوردستاندا هاتووە.

دوای ئەوەی سەڵاحەدین بەهادین پاشگری ئیسلامی بۆ "بەهارەكە" زیاد دەكا و ئاماژە بۆ ڕۆڵی دەكا لە ڕاماڵینی سیستمە ستەمكارەكاندا، دێتە سەر ئەوەی كە "تیماركردنی دەردی نەبوونی دیموكراسی و ڕاماڵینی ئاسەوارەكانی دیكتاتۆری بە ڕۆشنبیری و كەرەسە و كەسەكانیەوە، گشت ئەم كارە گرینگە بە تەنیا بە گەنجان ناكرێ، بگرە دەبێ ڕۆڵی خاوەن ئەزموون و پسپۆڕ و شارەزا و دڵسۆزەكان كارا بكرێ.. هتد.

ئەوەی لەم خاڵەدا ڕوونە ئەوەیە كە "ئیخوان" لە هەموو ئەو وڵاتانەی خۆپێشاندان و شۆڕشەكان گرتنیەوە، بڕیاری ئەوەیان داوە پاشگرە ئیسلامییەكە بۆ بەهارەكە دابنێن و لەو هەوڵەدان كە ئەو نوخبە "مەخمەلییە" ئاینییەی كە لە سێبەری سیستمە ستەمكارەكانیشدا خاوەن بڕیار و هەژموونی كۆمەڵایەتی بوو، بكەنە ئەو خاوەندار و ئەزموونداری ئەو بۆشایی و كەلێنانەی شۆڕشی گەنجەكان لە دوای خۆیەوە بەجێی دەهێڵێت. هەڵبەتە لەم سیاقەدا فەلسەفەی "ئیخوانەكان" لە ڕستەیەكدا كۆ دەبێتەوە، تەنیا لە گەیشتن بە دەسەڵاتدا خۆی دەگرێتەوە و دوورە لە پرانسیپەكانی دیموكراسی و ئازادی وەك ئەوەی بەشێكی نوخبەی ڕووناكبیرانی كوردیان پێ هەڵخەڵەتاند. مامۆستا بەهادین دەڵێ "ئێمە دوور بچین و درەنگ بگەین زۆر باشترە زوو بگەین بەڵام لە ڕێگادا سەروەری و شانازی و پەیامەكەمان بدۆڕێنین". وەك لە ڕستەیەكی تردا ڕوون دەبێتەوە ئەو "پەیام"ەی كە باسی دەكا ئازادی و سەروەریی یاسا و فرەییی ڕاستەقینەیە لە كوردستاندا. بەڵام ئەم قسانە لە شوێنێكی تری وتارەكەدا پێش ئەوەی بگەنە سەر "ئەرزی واقیع" تووشی جۆرێك لە پەشیمانبوونەوەی خاوەنەكەی، یان با بڵێین پەشیمانبوونەوەی نووسەرەكەی دەبنەوە و تەنیا وەك "بەلاغەیەكی سیاسی" دەمێننەوە، چونكە لای ئەوان ئازادی تەنیا لە ڕووە سیاسییەكەیەوە تەماشا دەكرێ و ئازادییە كۆمەڵایەتی و تاكە كەسییەكان و ئازادییەكانی ژن بەتایبەتی بەشێك نەبوونە و نابن لە گوتاری ئیسلامییەكان. هەڵبەتە لێرەدا گرینگە ئاماژە بۆ ئەوە بكەین كە گوتاری ئیسلامییەكان و ناسیۆنالیستەكان بە درێژای دەركەوتنیان پێوەست بوونە بە یەكترەوە و لە "بەلاغەدا" یەكیان گرتووە و هەر لەوێشدا لە یەكتری جیا بوونەتەوە. یەكێك لەو كێشە ڕەوایانەش وا بە درێژای مێژوو بووەتە قوربانیی ئەم یەكگرتن و لە یەكتر جیابوونەوە لە قوڕ و لیتەی بەلاغەی سیاسیدا، كێشەی فەلەستینییەكانە لە ڕۆهەڵاتی ناوەڕاستدا. 

ئیسلامییەكان لە خۆپێشاندانەكانی بەهاری ڕابردوودا لە هەموو كەس زیاتر باسی ئازادییان دەكرد و دروشمەكانی ئازادییان بەرز دەكردەوە، یەكێك لەو پرسیارانەی لەو ڕۆژانەدا لە بەرەی خۆپێشاندانەكانم دەكرد، بەشە كۆمەڵایەتی و تاكەكەسییەكانی ئازادی و دروشمەكانی بەردەركی سەرا بوو. بە دڵنیایییەوە پرسیارەكانم ڕووبەڕووی ئیسلامییەكان نەكردووەتەوە و هەرگیز (ئێستاشی پێوە بێت) لەو باوەڕەدا نەبوومە ئیسلامییەكان سنووری تیۆلۆجیا تێ پەڕێنن و لە كۆنسێپتی ئازادی نێزیك بوونەوە، ئێ، ئازادیش تەنیا بەرەنگاربوونەوەی زوڵم و ستەم نییە، بگرە جیهانبینی و بیركردنەوەیە لە ژیان و مرۆڤ و جەستە و پێوەندی و لاهوت و فەلسەفە و "ئیلحاد" و توانای هەڵبژاردنی ئارەزوومەندانەی مرۆڤ بۆ شتەكان و.. هتد. یانی لێرەدا بە پێچەوانەی ئەو ڕوانگەیەوە، ئازادی و لافی ئازادیخوازی كورت دێنێ و هەر ئەوەندە بڕ دەكا سنوورەكانی لاهوتی سیاسی تێ ناپەڕێنێت.

یەكێكیش لەو پرسیارانەی كە هەموو كات و ئان و ساتێك دەكرێن، بۆچی ئیسلامییەكان ئەو هەموو وزەیە بۆ هات و هاوار لەسەر ئازادیی سیاسی و نوێژی هەینی لە مەیدانە گشتییەكاندا سەرف دەكەن؟ بەڵام كە باس دێتە سەر ئازادییەكانی تاك و كۆمەڵگا و ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو هەموو ناهەقییەی لە كۆمەڵگادا بەرامبەر ژن دەكرێن و لە كوشتن و بەزۆر بەشوودان و خەتەنە و لێدان و دڵڕەقیدا بەرجەستە دەبن، یان دەقێكی ئەدەبی بە جۆرێك لە جۆرەكان ئاماژەی بۆ ئاین تێدا بێت، نەك دەمیان دەبێتە تەڵەی تەقیو، بگرە بە هەموو هێزیانەوە دەكەونە كار و ئازادییەكانی ڕادەربڕینیش دەخەنە ناو باس و خواستی سووكایەتیكرن بە ئاینەوە. چی بڕوایەكمان بە ئازادی و ڕۆڵی ئیجابیی "ئیخوانەكان" بێ لە فەزای گشتیدا، لە كاتێكدا ئەو گەنجانەی بەپێی "مەواعیزە ئایدیۆلۆجییەكان" ناجووڵێن و بیر ناكەنەوە بە نەریتبەزێن و شكێنەری ئادابی گشتی دادەنرێن. ئەمینداری گشتیی یەكگرتوو ئاواتەكانی بەشێكی زۆری گەنجانی ئەمڕۆی كوردستان و جۆری ژیان و هەڵسوكەوتیان بە سنووربەزاندن و ئاداب شكاندن دەزانێ، ئەمەش لەو پەرەگرافەدا ڕوون دەبێتەوە كە دەڵێت "جا ئەمڕۆ كە ئاواتەكانی گەنجان بووەتە دابینكردنی هەندێ شتی مادی و مافی سەرەتاییی مرۆڤ، دەبێ گەنجی یەكگرتوو هۆشیارانە هەمان دەرد نەبێ و ئەولەویەتی لێ نەگۆڕێ و تووشی هەمان گرفتی بێ سەبری و مادیگەرایی و ئاداب شكاندن و نەریت بەزاندن نەبێ.

لێرەدا پرسیارەكە ئەوەیە، مادیگەرایی و ئاداب شكاندن و سنووربەزاندن بەلای ئەمینداری گشتیی ئیخوان موسلیمین لە كوردستان چین و مۆركیان چییە و ڕەنگیان چۆنە و لە چیدا بەرجەستە دەبن؟ ئایا دەبێ چاوپێكەوتنی كچ و كوڕێك لە ناو كافیتێریایەكدا، یان ژوانی نێوان دوو خۆشەویست، یان هەر ستایلێكی ژیان لەگەڵ ستایلی ژیانی گەنجانی یەكگرتوودا نەگونجێ بە ئاداب شكاندن ناوزەد بكرێت؟ ئەی باشە خۆ مافە سەرەتایییەكان ناویان مافی سەرەتایییە و دەبێ لە پێش هەموو شتێكەوە قبووڵ بكرێن و بەشی زۆری تێكۆشانی مرۆڤەكانی ئەم سەرزەمینە لەپێناو مافە سەرەتایییەكاندایە، ئیتر بۆ "ئیخوانەكانی" كوردستان بە لادان لە ئادابی گشتی و سنوور بەزاندن و "دەردی كوشندە" ناوی دەبەن؟ 

لە هەمان سیاقی باسكردن لە ژیانی گەنجان سەڵاحەدین بەهادین دێتە سەر قسەكردن لەسەر قوتابییان و زانكۆكان و مۆدێلی جلوبەرگ لەبەركردن و ژوانی نێوان خۆشەویستان دەداتە پاڵ حزبایەتیی تەسك و لاساییكردنەوە و دەڵێت "ناوەندەكانی خوێندن و ئاستی دەرچوون لە ئامادەیی و زانكۆكان بەبێ پەردە پێمان دەڵێ كە دابەزینێكی مەترسیدار هەیە و ناوەندی خوێندن لە جیاتی خوێندن بووەتە پێشانگای جلوبەرگ و ژوانگەی یاران و حزبایەتیی تەسك و لاساییكردنەوە".

لەوانەیە ئەم قسەیە لە هەموو شتەكان زیاتر جێگەی ڕاوەستان و هەڵوەستەكردن بێت، چونكە ئەو شتانەی كە مامۆستا سەڵاحەدین بە پێشانگای جلوبەرگ و جێگەی ژوان ناویان دەبا، لە پێشیشدا بە ئاداب شكاندن و سنووربەزاندن لەو مافە سەرەتایییانەن وا بە شتی بچووكیان دەزانێت. جلوبەرگ بەشێكی جیانەكراوەیە لە كولتوور و كەسایەتیی گەنج و ئەو پێوەندییە نوێیانەی وا دنیای تەكنۆلۆجیا و گلۆبالیزم كردوونیەتی بە خەسڵەتێكی دیاری ناسنامەی ئەم سەردەمە. ئەوەی پێوەستە بەوەی زانكۆكان بوونەتە جێگای ژوانی خۆشەویستان، وا بزانم ئەمە یەكێكە لە مافە سەرەتایییەكان، گەنج كە لە ماوەی ژیانی خوێندندا، بەتایبەتیش لە زانكۆ كوڕان و كچان بە یەكتری ئاشنا دەبن و كەسایەتیی یەكتر دەناسن و چیڕۆكی ئەڤین و عەشقیش بەشێك دەبێ لەو پێوەندییەی نێوانیان لە ژیانی خوێندندا. چونكە لە هەموو قۆناغەكانی پێش زانكۆدا كچان و كوڕانی ناو كۆمەڵگای كوردی لە ژێر توندتیژیی سیستمێكی دواكەوتووی پەروەردەدا دەژین و داپڵۆسینی ناو قوتابخانەكان و ئارەزووی بەجێهشتنیان كەمتر نین لە چەپۆكی كۆمەڵگا و خەونی هەمیشەییی ڕزگاربوون لە چوارچێوە ئاسنینەكانی.

هەر لێرەشەوە دێمە سەر ئەوەی كە بەستنەوەی توانای زانستی و داڕشتنی پلانی دواڕۆژ بۆ گەنجان و قوتابییان بە هەندێ دید و بۆچوونی كۆمەڵایەتی و ئیكلیركییەوە و ڕەسمكردنی خەون و داخوازی و مافە سەرەتایییەكانی گەنج لە رێگەی هەندێ زاراوەی وەك سنووربەزاندن و ئاداب شكاندن و " داوێن پیسی"، هیچ لە دەستدرێژیكردنە سەر ئازادییەكان و داپڵۆسینی گەنجان و دەست بەسەراگرتنی خەونەكانیان زیاتر نییە. 

ئەم وتارە لە ئاژانسی ئاکانیوزەوە وەرگیراوە