التخطي إلى المحتوى الرئيسي

په‌روه‌رده‌: عه‌مره‌و نه‌خۆشیی جه‌سته‌یی‌و ده‌روونی

 ‌ خالد سلێمان‌
 24/1/2013

مامۆستایه‌كی زانكۆ له‌یه‌كێك له‌زانكۆكانی كوردستان داوای مۆڵه‌تێكی دوورو درێژ ده‌كات، چونكه‌ نه‌خۆشی«شه‌قیقه‌»ی له‌گه‌ڵدایه‌. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش نووسراوێكی ره‌سمی له‌لای دكتۆرێكه‌وه‌ ده‌باته‌ به‌رده‌ستی لیژنه‌ی پێدانی مۆڵه‌ت له‌زانكۆ. ئه‌ندامێكی لیژنه‌كه‌ به‌وه‌ رازی نابێت و پێی واده‌بێت كه‌ «شه‌قیقه‌» نه‌خۆشییه‌كه‌ پێویستی به‌مۆڵه‌تی درێژخایه‌ن نییه‌و ته‌نها ئه‌و كاتانه‌ پێویستی پێیه‌تی كه‌ نۆبه‌ته‌كه‌ی تووش ده‌بێت، واته‌ مۆڵه‌تی كورتخایه‌ن بۆ چه‌ند رۆژێك. دوای ئه‌وه‌ ئه‌ندامێكی تری لیژنه‌كه‌ به‌پێكه‌نینه‌وه‌ پێشنیازی ئه‌وه‌ی بۆ ده‌كات كه‌ بۆ له‌بری شه‌قیقه‌ نه‌خۆشی«الإكتئاب ثلاثی الحلقات» نانووسێت كه‌ قه‌ناعه‌ت به‌هه‌موو كه‌سێك ده‌كات. مامۆستاكه‌ بڕوا به‌م قسه‌یه‌ ده‌كات و جۆری نه‌خۆشییه‌كه‌ی ده‌گۆڕێت و مۆڵه‌ته‌ درێژخایه‌نه‌كه‌ی وه‌رده‌گرێت. 
ئه‌م نموونه‌یه‌ی مۆڵه‌ت وه‌رگرتن له‌هه‌موو زانكۆ حكومییه‌كانی كوردستانه‌وه‌ شۆڕ ده‌بێته‌وه‌ بۆ ناو باخچه‌ی ساوایان و خوێندنگه‌ سه‌ره‌تاییه‌كان و هه‌روه‌ها ناوه‌ندی و دواناوه‌ندی و ژماره‌یه‌كی  به‌رچاو له‌مامۆستایان و فه‌رمانبه‌رانی دام و ده‌زگاكانی سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ له‌كوردستاندا كه‌ مووچه‌ له‌به‌رامبه‌ر مۆڵه‌تی نه‌خۆشی وه‌همی و بێكاریدا وه‌رده‌گرن.  هه‌روه‌ها ژماره‌یه‌كی به‌رچاو هه‌ن له‌كاتی ده‌وام و كاری ره‌سمیدا داوای مۆڵه‌ت ده‌كه‌ن بۆ ئه‌نجامدانی(عه‌مره‌) له‌كاتێكدا به‌پێی پیاوانی ئاینی(عه‌مره‌) فه‌رز نییه‌و جیاوازی هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ(حه‌ج)داو نابێت له‌كاتی ده‌وامی ره‌سمیدا مۆڵه‌تی بۆ وه‌ربگێرێت، به‌ڵكو ده‌بێت له‌كاتێكدا بكرێت كه‌ ده‌وامی ره‌سمی نه‌بێت.
ئه‌م جۆره‌ گرفتانه‌ وه‌ك ئاماژه‌م پێكردن له‌ناو باخچه‌ی ساوایان و هه‌موو خوێندنگه‌كاندا هه‌ن و به‌جۆره‌ها شێوه‌ی جیاواز دووباره‌ ده‌بنه‌وه‌و به‌بیانووی نه‌خۆشی جه‌سته‌یی و ده‌روونی له‌لایه‌ن دكتۆره‌كانه‌وه‌ مۆڵه‌تیان پێده‌ده‌رێت و دوای ئه‌وه‌ش له‌لایه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی په‌روه‌رده‌و «ئیشرافه‌»ه‌وه‌ ره‌زامه‌ندییان له‌سه‌ر ده‌رده‌بڕدرێت. ئه‌نجامه‌كه‌شی بوونی ژماره‌یه‌كی زۆری مامۆستاو فه‌رمانبه‌ره‌ له‌قوتابخانه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كاندا به‌بێكار. ئه‌وه‌تا له‌نووسراێكی ره‌سمیدا له‌لایه‌ن(لیژنه‌ی پزیشكی ده‌روونی له‌فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروستی سلێمانی)ه‌وه‌ بۆ مامۆستایه‌ك له‌به‌رواری (25/10/2011)دا ده‌رچووه‌ هاتووه‌و ده‌ڵێت:»گرژبوونی ماسولكه‌كانی رووخسارو دڵته‌نگی پێویستی به‌هاوكاری هه‌یه‌ له‌كاره‌كه‌یدا وا باشه‌ كاری قورسی پێنه‌كرێت».
له‌نووسراوێكی تری هه‌مان فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروستی له‌به‌رواری (3/9/2012)دا مۆڵه‌ت دراوه‌ به‌فه‌رمانبه‌رێك له‌ژێر ناونیشانی (تصلب اڵ‌عصاب المنتشر) بۆ ماوه‌ی سێ مانگ. هه‌ر له‌هه‌مان فه‌رمانگه‌دا له‌لیژنه‌ی تایبه‌ت به‌ته‌ندروستی قوتابخانه‌كان له‌به‌رواری(10/11/2011) داوا ده‌كرێت مامۆستایه‌ك به‌هۆی «ئه‌ستو بوونی ده‌نگه‌ ژێكان» بگوازرێته‌وه‌ بۆ به‌شێك كه‌ قسه‌كردنی تێدا كه‌م بێت. باشه‌ ده‌بێت مامۆستا قسه‌ نه‌كات؟.
له‌شوێنێكی تردا له‌ژێر یه‌ك ناونیشاندا ئه‌ویش(إلتهاب القصبات الحاد)ه‌ مۆڵه‌ت دراوه‌ به‌سێ فه‌رمانبه‌ر، یه‌كه‌میان(4) رۆژ، دووه‌میان (3) رۆژ، سێیه‌میان(10) رۆژ، هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌وه‌ی له‌یاسای كاری خوێندنگه‌كاندا ئاشكرایه‌ مۆڵه‌ت بۆ ئه‌م جۆره‌ نه‌خۆشیانه‌ ته‌نها دوو رۆژه‌. له‌یه‌كێك له‌خوێندنگه‌ سه‌ره‌تاییه‌كاندا كه‌(5) مامۆستای زیادی بێكار تیایدا میلاكن، به‌نووسراوێكی ره‌سمی له‌لایه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌وه‌ مامۆستای شه‌شه‌میان بۆ ده‌نێردرێت. به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ ناڕازی ده‌بێت، به‌ڵام له‌په‌روه‌رده‌وه‌ پێی ده‌وترێت ئه‌مه‌ بڕیاره‌و ده‌بێت وه‌ری بگرێت!!. پرسیاره‌كه‌ لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌، باشه‌ په‌روه‌رده‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی چی له‌یاسای(به‌رزه‌فته‌كردنی فه‌رمانبه‌رانی ده‌وڵه‌ت) ده‌كه‌ن كه‌ به‌پێی بنه‌ماو رێنماییه‌كانی ده‌بێت فه‌رمانبه‌ر له‌ساتی ده‌ستپێكردنی كاره‌وه‌ تا ته‌واو بوونی به‌رهه‌می هه‌بێت و كات به‌فیڕۆ نه‌دات؟.
ئه‌مانه‌ هه‌موو ئه‌و نه‌خۆشیانه‌ن كه‌ ئه‌مڕۆ كه‌ په‌روه‌رده‌ی سلێمانی پیوه‌یان ده‌ناڵێنێت، هه‌روه‌ها به‌شێكه‌ له‌سه‌رجه‌م دام و ده‌زگاكانی سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ له‌هه‌رێمی كوردستاندا كه‌ جگه‌ له‌به‌هه‌ده‌ردانی تواناو پاره‌و كات و شوێن، كاریگه‌رییه‌كی خراپیان هه‌یه‌ بۆ سه‌ر سیستمی په‌روه‌رده‌ له‌كوردستاندا. پرسیاره‌كه‌ش لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌، لیژنه‌ ته‌ندروستییه‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای چی رێنماییه‌ك مۆڵه‌ت ده‌ده‌ن و پشت به‌چی یاسایه‌ك ده‌به‌ستن، ئه‌ی لیژنه‌كانی ئیشراف چۆن ره‌زامه‌ندی له‌سه‌ر ئه‌و مۆڵه‌تانه‌ ده‌رده‌بڕن، بۆچی ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی نه‌خۆشن و ناتوانن كار له‌سیستمی په‌روه‌رده‌دا بكه‌ن، ناگوازنه‌وه‌ بۆ دام و ده‌زگاكانی تری حكومه‌ت؟ دوا پرسیارم ئه‌وه‌یه‌ چی یاسایه‌كی مه‌ده‌نی و ئاینی رێگا به‌مامۆستایانی زانكۆو خوێندنگه‌كان ده‌دات له‌كاتی ده‌وامی ره‌سمیدا مۆڵه‌ت بۆ»عه‌مره‌» وه‌ربگرن؟

تعليقات

المشاركات الشائعة من هذه المدونة

La double horreur des «crimes d'honneur»

Denis Blondin, Anthropologue (Le Devoir) Bien que les faits soient loin d'avoir été établis avec précision, rien n'empêchera les citoyens québécois de toutes origines de réagir au drame survenu au sein de la famille Shafia: quatre morts et trois accusés d'une même famille. Les points de vue énoncés jusqu'ici me semblent manifester une constante, soit l'expression de sentiments d'horreur devant ce qui nous menace, que nous ne comprenons pas et qui nous fait d'autant plus peur.

ناسنامەو نەتەوە لەعیراقدا ‌

خالد سلێمان‌ 21/5/2015 ئەو ڕستەو بیرۆکە ڕۆمانسیانەی بۆ ماوەی ٨٠ ساڵ باسیان لە عیراقێکی یەکگرتوو، گەلێکی هاوچارەنوس و لێبوردەو خەمخۆری وڵات دەکرد لەبەرامبەر نامەیەکدا کە شا فەیسەڵ ساڵی ١٩٣٣ دەینوسێت، نەک بەتەنها لاوازن، بەڵکو مایەپوچن و مێژووی ناسنامەو نەتەوە لە وڵاتەکەدا وەک پانتاییەک بۆ توندوتیژی و هەژمونخوازیی مەزهەبی پیشان دەدەن. ئەگەر لەو نامەیەوە دەست پێبکەین و بیکەینە کلیلی قسەکردن لەسەر کتێبی (ناسنامەو نەتەوە لە عیراقدا) لە نوسینی ئەکادیمی و توێژەری کورد شێرکۆ کرمانج، ئەوا لە بەشی دووەمی نامەکەوە دەچینە ناو خوێندنەوەو ڕاوەستان لەسەر کتێبەکە کە دەکرێت بەیەکێک سەرچاوە گرنگەکانی مێژووی سیاسی و کۆمەڵایەتی عیراق دابنرێت. بەشی یەکەمی نامەکە دەڵێت، “ کۆمەڵە خەڵکێکی داماڵراو لە هەر بیرۆکەیەکی نیشتمانی تێر بەترادیسیۆن کە کۆکەرەوەیەک لەگەڵ پوچگەرایی ئاینیدا کۆیان ناکاتەوە، گوێگری خراپەکارین، مەیلداری فەوزان، بەردەوام ئامادەن بەسەر حکومەتێکدا بێت راپەڕن”.  ژمارەیەکی زۆر لە نوسەران و مێژوونوسان لە عیراق و دەرەوەیدا لەسەر ئەم بڕگەیە ڕاوەستاون و قسەیان لەسەر کردوە، بەڵام کەم کەس لەسەر بەش

کۆڵۆنیکەرانی کوردستان، ئەگەر ژێردەستەی کۆڵۆنیالیزم خۆی نەبوبن، ئەوا لە ڕەحمی چەتەگەرێتی هاتونەتە دەرەوە

خالد سلێمان من کوردێکی کۆڵۆنیکراوی ناڕازیم، مەرجەکانی کۆڵۆنیکەرانی کوردستانم قبوڵ نەکردوە، بەڵام نوخبەیەکی سیاسی نوێنەرایەتی خودی کۆڵۆنیکەران دەکات، سوپایەک لە نوسەرو قسەکەرو ڕۆژنامەنوس و توێژەرو ئەکادیمی بۆ لێدانی کۆڵۆنیکراوی ناڕازی لە دۆخی وڵاتێکی کۆڵۆنیکراو دروست کردوە . من بە شورەیی دەزانم خەڵکانێک هەبن دژی خوێندن بە زمانی کوردی خۆپیشنادان بکەن، چونکە ئەمە مانتاڵێتی کۆڵۆنیکەر بەرجەستە دەکات، بەڵام، پێگەکانی کۆڵۆنیالیستی ناوخۆیی " زاڵم " ، یان با بڵێین نوێنەرەکانی کۆڵۆنیالیزم لە کوردستاندا، رەنگی وێنەکانی خۆیان کە پیاوە بێگانەکان دروستیان کردوە، تۆختر دەکەنەوە . کۆڵۆنیکەرانی کوردستان لەو بەشانەی لە ژێر دەستی خۆیاندایە، خەڵک دەکوژن و تەنها بە گومان کردنێک کوردی کۆڵۆنیکراو تا بەردەم پەتی سێدارەش دەبەن، کەچی لە بەشەکانی تر دەرەوەی هەژمون و دەسەڵاتی خۆیاندا، لەو شوێنانەی، کۆڵۆنیالیستێکی تر، داگیرکەرێکی تر، ئەفسەرێکی تر خەریکی داماڵینی مرۆڤی کوردە